Strach, upokorzenie i nadzieja
„jak trzy składniki krwi, czyli krwinki czerwone, krwinki białe i osocze”
W serii „Punkt widzenia”, nakładem wydawnictwa PWN ukazała się książka Dominique’a Moïsi „Geopolityka emocji. Jak kultury strachu, upokorzenia, nadziei przeobrażają świat”. Francuski uczony dedykował pracę ojcu, więźniowi z Oświęcimia, „który przetrwał ogromny strach i upokorzenie, by nauczyć (…) nadziei”. Politolog wysnuł tezę, że do poznawania świata potrzebujemy nie tylko racjonalizmu. Znaczenie emocji polega na „kształtowaniu ludzkich postaw, relacji między kulturami oraz postępowanie narodów (s. 57).
Uczony rozważa wpływ strachu, upokorzenia i nadziei na postawy społeczne oraz wyróżnia te emocje, bo dotyczą wiary w siebie. Nadzieja jest, zdaniem politologa, typowa dla kultury azjatyckiej. Opisuje Chiny i Indie, ale ostrzega, że nie we wszystkich azjatyckich państwach panuje ta emocja. Upokorzenie przypisuje przede wszystkim uczestnikom stosunków międzynarodowych z Bliskiego Wschodu i w tym silnym uczuciu upatruje przyczynę rozwoju terroryzmu. Nie można pojąć konfliktu izraelsko-palestyńskiego nie pamiętając o emocjach – pointuje.
Strach jest typowy dla Europejczyków, a Moïsi czuje się elementem kultury strachu. Zaznacza, że kultura Zachodu jest w odwrocie. Panuje w niej obawa przed fundamentalizmem oraz przed imigrantami z Południa. Dla Zachodu obecnie wyzwaniem jest Azja, a zagrożeniem fundamentalizm. Co ważne, Moïsi jest krytykiem teorii Huntingtona o zderzeniu cywilizacji.
Dziś emocje są szczególnie ważne, gdyż globalizacja wpływa na wzrost ich przemieszczania się. Jednak politolog przypomniał, że o znaczeniu emocji mówili już i Platon, i Hobbes, i Kant, i Hegel oraz wielu innych filozofów. Zastanawiając się, jak będzie wyglądał świat w 2025 roku Moïsi rozważa dwa warianty: zwycięstwo strachu lub nadziei oraz udziela porad.
Europejczykom radzi: „Po pierwsze, musimy pogodzić się z faktem, że minęła epoka naszej supremacji. Po drugie, musimy pogodzić się z sukcesami innych i nauczyć się czerpać z nich naukę. Po trzecie, co bodaj najważniejsze, musimy dokonać wierności naszym wartościom (…). Jeśli połączymy nową skromność z odzyskaną wiarą w nasze wartości, wtedy wszystko będzie możliwe” (s.245). I jeszcze Moïsi dodaje „Zamiast odrzucać poznawaj. Nietolerancja idzie w parze z niewiedzą” (s. 246).
Dominique Moïsi, Geopolityka emocji. Jak kultury strachu, upokorzenia, nadziei przeobrażają świat, Warszawa 2012, s.256